a1Yo 2:27
bMt 25:29; Mk 4:25; Lu 19:26
cYesa 6:9+; Yo 12:39+; Ŋgo 28:25+
dLu 10:23+
e1Tim 6:9+,17; 2Tim 4:10
gMt 3:12
hMt 24:14
iMbo 78:2
j1Yo 3:10
kMt 24:31
lMt 8:12
mDan 12:3; 1Kor 15:40+
nMt 13:42
oYo 7:15
pYo 6:42
qYo 4:44

Matthew 13

Sua tooroŋana pa kini iweniwen tiyaaraŋana

[Mk 4:1-20; Lu 8:4-8]

1Indeeŋe aigule tana na, Yesu izem ruumu, mi ipa ma isula pa tai Galilea. To mbuleene isu peende mi ikamam sua pizin tomtom. 2Molo som na, iwal biibi timar ma timokor la kini. Tabe ni ilu i se wooŋgo mi mbuleene isu, mi tipuzuuru wooŋgo ma iperae ŋana ri. Mi zin iwal biibi tana timaramraama su peende be tileŋ sua kini. 3Mi Yesu iso zin pa koroŋ boozomen ila sua tooroŋan. Iso pizin ta kembei:

“Lwoono ta na, tomtom ta, ni ikam kini iweniwen mi ila mokleene kini be itiyaara.
4Itiyaryaara ma ila na, pakan titoptop su zaala keteene. Mi man timar ma tire su pa, to tiŋa kan ma tila. 5Mi pakan na, titoptop su toono ta raŋ biibi imbot meleebe na. Tana karau men mi tindomdom. 6Beso zoŋ ise ma mataana kat, to run imelle ma timetmeete. Paso, toono biibi som, tana uran isula kat toono leleene som. 7Mi pakan na, titoptop su toono pakaana ta worwooro matanmatanŋan tindomdom pa i. Beso wooro tindom na, tikaukau kini tana ma isaana. 8Mi pakan na, titoptop su toono pakaana ta ambaiŋana. Tana tise ambai ma tiur ŋonoono. Kiini pakan tiur ŋonon boozo, pakan boozo kat, mi pakan boozo ma ilip.” 9Mi Yesu ipemet sua kini ma iso: “Niom so talŋoyom, na keleŋ sua ti mi kakam ŋgar pa.”

Uunu ta Yesu ikamam sua ila sua tooroŋan

[Mk 4:10-12; Lu 8:9-10]

10Kaimer mana naŋgaŋ kini timar kini mi tiwi i. Tiso: “Parei ta nu kamam sua pizin tomtom ila sua tooroŋan men?” 11Yesu ipekel kwon ma iso: “Muŋgu peeze ki kar saamba na, ka ŋgar turkeŋana. Mi iŋgi Anutu isombe ipeeze ŋgar tana ma imbot mat piom. Mi wal pakan na, ni leleene be ipeeze ma imbot mat pizin som. a

12Pa tomtom ta sombe ileŋ sua ki Anutu mi iurla, nako Anutu ikam le ŋgar pakan ma isala ki, bekena tomtom tana irao kat pa ŋgar. Tamen ni ta ileŋ, mi iurla som na, ŋgar kini musaari tina, Anutu kola itatke pini. b

13Tana uunu tau aŋkamam sua pizin ila sua tooroŋan men, ina ta kembei:

Matan irre, mi tikilaala som.
Mi talŋan ileŋleŋ, tamen tikam kat ŋgar pa ka uunu som.
Lo 29:4

14Tana sua ki Anutu kwoono Yesaya iur ŋonoono ise kizin. Sua ta kembei:

Niom ko kuŋgun talŋoyom ma keleŋleŋ sua.
Tamen ko kakam ŋgar pa ka uunu som.
Mi ko kerre pa motoyom.
Tamen ko kikilaala som. c
15Paso, wal ti ŋgar kizin imbol kat, mi lelen be tikilaala som.
Tana sua ta talŋan ikamam na, tileŋ la som.
Mi tipumun matan, tabe tire som.
Mi be lelen be tikam kat ŋgar, so matan ire, mi tileŋ la sua ta talŋan ikamam na mi tikilaala.
To titooro lelen mi aŋurpe zin.

16“Mi niom na, leleyom ambai pa kampeŋana ta ise tiom. Paso, koroŋ ta niom kere ki motoyom mi keleŋ kat pa talŋoyom, ina ipei ŋgar tiom kek. d

17Pa nio aŋso kat piom: Muŋgu Anutu kwoono bizin boozo ziŋan wal kini ndeeŋeŋan pakan lelen ilip be tire koroŋ ta niom kerre i. Tamen tire som. Mi lelen be tileŋ koroŋ ta niom keleŋleŋ i. Tamen tileŋ som.”

Yesu ipeeze sua ta ni itooro pa kini iweniwen tiyaaraŋana

[Mk 4:13-20; Lu 8:11-15]

18Mi Yesu iso mini ma iso: “Keleŋ! Sua tooroŋana ta aŋkam pa tomtom ta itiyaara kini iweniwen na, ka uunu ta kembei. 19Kini iweniwen ta titoptop su zaala keteene, ina ise kizin wal ta tileŋ sua pa peeze ki kar saamba, mi tamen ipei ŋgar kizin som. Tabe Tomtom Sanaana imar ma itatke sua ta tileŋ na. 20Mi kini iweniwen ta titoptop su toono ta raŋ biibi imbot pa meleebe na, ina ise kizin wal ta tileŋ Anutu sua kini, mi loŋa men tikan la mi menmeen zin pa. 21Tamen sua tina isula kat pa lelen som. Tana pataŋana sa isombe indeeŋe zin, som sua ki Anutu iwe uunu pa wal pakan be tiseeze matan, to loŋa men mi tizem urlaŋana kizin. 22Mi kini iweniwen ta titoptop su lele ta worwooro matanmatanŋan tindomdom pa i, ina ise kizin wal ta tileŋ sua ki Anutu, mi tamen tikam ŋgar biibi mete pa koroŋ ki toono ma matan berber pa koroŋ bozboozo. Tabe koroŋ soroksorok tina ikaukau zin ma urlaŋana kizin ipiyooto ŋonoono ambaiŋana sa som. e

23Mi kini iweniwen ta titoptop su toono ambaiŋana na, ina ise kizin wal ta tileŋ la sua ki Anutu mi tikam ŋgar pa. Tabe urlaŋana kizin ipiyooto ka ŋonoono. Pakan tipiyooto uraata ambaimbaiŋan boozo, pakan boozo kat, mi pakan boozo ma ilip.” f

Sua tooroŋana pa ro sananŋana ta ise pa mokleene

24To Yesu ikam sua tooroŋana toro pizin. Iso: “Peeze ki kar saamba na, ka mbulu kembei tomtom tau ikam kini iweniwen tau ambaimbaiŋan ma ipaaza sula mokleene kini. 25Mbeŋ ma zin tikeene, mi ka koi imar mi ikam ro sananŋana iweniwen mi ipaaza sula mokleene tana tomini raama kini ambaimbaiŋan. To iko ma ila lene. 26Beso kini tina indom ma ise, na ro ise ramaki. 27Tana zin uraata kan tila ma tisotaara mokleene katuunu. Tiso: ‘Biibi, nu paaza kini iweniwen ambaimbaiŋan men. Parei ta ro sananŋan taiŋgi tise tomini?’ 28Ni ipekel kwon ma iso: ‘Inako koŋ koi sa ma koroŋ.” Tana zin uraata kan tiwi i ma tiso: ‘Kenako parei? Ko amla ma ampuru ro sananŋan ma tila len?’ 29To ni ipekel kwon ma iso: ‘E-e, kembena pepe. Timbot ta kembena. Kokena kupuru ramaki kini ambaiŋana. 30Kezem zin ma timbot ma irao gorgor ki kini ŋgaamaŋana. Tonabe tikilaala kat zin. Pa nio ko aŋso pizin uraata kan be tipuru zin muŋgu ma tipezekat, mi tigiibi sala you. Mana kaimer to tila tikam kini ŋonoono, mi tindou lela diditu tio.” g

Sua tooroŋana pa mastet

[Mk 4:30-32; Lu 13:18-19]

31To Yesu ikam sua tooroŋana toro pizin. Iso: “Peeze ki kar saamba na, ka mbulu kembei mastet iweene musaari ta tomtom ikam mi ila ipaaza sula mokleene kini. 32Koroŋ tina na somto kat pa koroŋ iweniwen ta boozomen. Tamen sombe indom ma ise, na isala ma ilip pa zeere boozomen ma iwe kembei ta ke i, mi iur namannaman boozo. Tana zin man tila ma tipo len ŋgini isala.” h

Sua tooroŋana pa yis

[Lu 13:20-21]

33Mi Yesu ikam sua tooroŋana taiŋgi pizin tomini. Iso: “Peeze ki kar saamba na, ka mbulu kembei ta yis. Sombe moori sa ikam mi itooro raama palawa, to koroŋ ri tana irao izil pa palawa biibi ma imap.”

34Sua ta boozomen tana Yesu ikam pizin iwal biibi ila sua tooroŋan men. Mi iswe kat pizin som. 35Tana sua ki Anutu kwoono iur ŋonoono. Sua ta kembei:

Kwoŋ ko ikaaga mi aŋkam sua pizin tomtom ila sua tooroŋan men.
Indeeŋe Anutu iur saamba mi toono, mi imar indeeŋe koozi na, koroŋ pakan ike.
Mi nio ko aŋpeeze ka ŋgar ma ipet mat. i

Yesu ipeeze sua ta ni itooro pa ro sananŋan

36Yesu izem iwal biibi tana, mi ila pa ruumu, to naŋgaŋ kini tila kini mi tiwi i. Tiso: “Sua ta nu tooro pa ro sananŋana na, peeze ka uunu piam.”

37Tana Yesu iso: “Tomtom ta ipaaza kini iweniwen ambaimbaiŋan na, Tomtom Lutuunu tau. 38Mi mokleene, ina toono ti. Mi kini iweniwen ambaimbaiŋan, ina zin wal ta titoto peeze ki kar saamba. Mi ro sananŋan, ina zin tau titoto peeze ki Tomtom Sanaana. j

39Tomtom tana ka koi ta ipaaza ro sananŋan isula mokleene, ina Tomtom Sanaana. Mi gorgor ki kini ŋgaamaŋana, ina toono swoono. Mi zin uraata kan, ina zin aŋela. 40Indeeŋe toono swoono, nako tikam pizin wal sananŋan kembei ta zin uraata kan tikam pa ro sananŋan tana. Ko tilup zin mi tipiri zin sala you ma ikan. 41Pa Tomtom Lutuunu ko iŋgo zin aŋela kini be tiyo wal boozomen ta timololo tutu na, mi zin wal ta tiyaryaaru zin tomtom ma titoptop pa sanaana na. Kokena tigaaba zin wal ta timbot lela peeze kini leleene. k

42Mi ko tipiri zin sula you sananŋana leleene, to tiyeryer ma zoŋon ŋekŋek ma timbotmbot. l

43Mi zin wal ndeeŋeŋan ki Anutu, nako kan azuŋka biibi kembei ta zoŋ, mi timbotmbot lela kar ki Taman Anutu. Niom sombe talŋoyom, na keleŋ sua tio ti mi kakam ŋgar pa!” m

Sua tooroŋana pa tomtom ta indeeŋe koroŋ ndabokŋana

44Mi Yesu iso mini ma iso: “Peeze ki kar saamba na, ka mbulu kembei ta tomtom ta iwwa pa lele pakaana ta ma indeeŋe koroŋ ndabokŋana kat. Tana ikel toono, mi iturke koroŋ tana ma imbot. To ila raama menmeeni, mi ikam koroŋ kini ta boozomen ma iŋgomoono zin lup, bekena iŋgiimi toono tana ramaki koroŋ tana ma iwe lene.

Sua tooroŋana pa natabu

45“Mi peeze ki kar saamba na, ka mbulu kembei ta tomtom tau irru natabu ndabokŋana kat be iŋgiimi. 46Sombe indeeŋe tasa ta ambaiŋana kat, inako ila mi iŋgomoono koroŋ kini ta munŋaana men bekena iŋgiimi natabu tana ma iwe lene.

Sua tooroŋana pa pu

47“Mi peeze ki kar saamba na, ka mbulu kembei ta pu ye tau zin wal ye kan tila tipiri sula tai mi tiraara. Mi ye matakiŋa boozo tila titi la pu tana. 48Ye sombe tila pu ma sik, to wal ye kan tiyaaru ma tilela peende. Tona tikinke zin ye pa pu, mi tipitpeleele zin ma tila ndelndelŋa. Ye ambaimbaiŋan, to tiyo zin sula ŋgamar. Mi sananŋan na, tipiri zin ma tila len. 49Indeeŋe toono swoono na, mbulu raraate men ta ko ipet pizin tomtom. Pa Anutu aŋela kini ko tisu ma tipitpeleele zin tomtom. Wal ambaimbaiŋan ko tila ndel, sananŋan tila ndel. 50Tona zin ko tipiri zin wal sananŋan sula you leleene ma you ikan zin ma tiyeryer mi zoŋon ŋekŋek ma timbotmbot.” n

Sua pemetŋana

51Yesu iso sua ma imap, to iwi zin naŋgaŋ kini ma iso: “Parei, sua ta aŋzzo na, kakam ŋgar pa ma imap?” Mi zin tiso: “E, niam amkam ŋgar pa kek.” 52To ni ipekel kwon ma iso: “Tana zin ŋgarŋan ki tutu ta so ŋgar kizin ipet mi tito peeze ki kar saamba, na zin ko tirao be tipaute zin tomtom pa sua muŋguŋana mi sua popoŋana tomini. Kembei ta ruumu katuunu tau iweene koroŋ muŋguŋan mi koroŋ popoŋan pa diditu kini.”

Zin Nasaret kan tiurla ki Yesu som mi tirepiili i

[Mk 6:1-6; Lu 4:16-30]

53Yesu ikam sua tooroŋana ta boozomen tana ma imap, to izem lele tina, 54mi imiili ma ila pa itunu kar kini. Mi ilela lupŋana muriini mi ikamam sua pizin tomtom. Mi wal ta tileŋ sua kini na, timurur pa ŋgar kini ma tiso: “Wai, asiŋ ipaute tomtom ti, ta le ŋgar biibi ta kembei? Mi ni ikam mburaana biibi swoi, ta irao ikam uraata bibip ta kembei? o

55E-e, ni kar toro sa bekena takankaana pini? To ti tamaana, ni tomtom ki iwwo ruumu. Mi naana Maria tau. Mi tiziini bizin ta Yems, Yosep, Simon mi Yudas. p

56Mi lunuri bizin tomini ta itiŋan tombotmbot i. Ko ni ikam ŋgar mi mburaana tiŋgi be parei?” 57Tana tirepiili i mi tiurla kini som.

Mi Yesu iso pizin ma iso: “Anutu kwoono sa, sombe ikam uraata su itunu lele kini, nako tomtom matan pasomi. Mi sombe ikam uraata pa itunu wal kini, nako tirepiili i. Mi sombe ila lele toro, tona len ŋger pini mi tiwit uruunu.” q

58Tana ni itooro mos boozo pe som isu kar kini. Paso, zin tiurla kini som.

Copyright information for MNA